نگاهی به زندگی چارلی

نگاهی به زندگی چارلی چاپلین(????-????)


چارلز اسپنسر چاپلین، کمدین افسانهای سینما،شانزدهم آوریل ?8?? در لندن و در خانوادهای تئاتری به دنیا آمد. اوبازیگری، کارگردانی، تهیهکنندگی، فیلمانهنویسی و حتیآهنگسازی فیلمهایش را شخصاً انجام میداد. زندگی حرفهای اواز کودکی در صحنهی تئاترهای لندن تا زمان مرگش بیش از ?? سالادامه داشت. دوران کودکی او در فقر و تنهایی سپری شد چون کهدر دو سالگی پدر و مادرش از هم جدا شدند و پدرش که بهسختی او را به یاد میآورد چند سال بعد مرد. مادرش کهبازیگری پرکار بود، مبتلا به نوعی بیماری حنجره شد وچارهای نداشت جز این که کار تئاتر را رها کند.

اما قبل از آن، پسر ? سالهاش چارلی شانس بازی در نمایش راکنار او داشت که با خواندن آهنگ معروفی مورد تشویق زیادی قرارگرفت. مادر او خیاطی را در پیش گرفت تا مخارجزندگی چارلی و پسر دیگرش سیدنی را تأمین کند. درسال ???? چارلی در یازده سالگی همراه برادرش در نمایشپانتومیمی بنام "سیندرلا" بازی کرد و از آن موقع تصمیمگرفته بود که بازیگری را حرفهای دنبال کند.
سیدنی چاپلین چند سال بعد برای پیوستن به نیرویدریایی آنها را ترک کرد. چارلی با مادرش که دچار بیماریروحی شدیدی شده بود در منطقه فقیرنشین لندن به وسیله درآمد اندکبرادرش زندگی میکرد و برای مراقبت از مادرش درس را رها کردچون نمیخواست کسی به بیماری روانی او پی ببرد ولی وقتیاطرافیان متوجه وضعیت وخیم او شدند، او را در بیمارستان بستری کردندکه تا سی سال دیگر با همان شرایط به زندگی ادامه داد.چاپلین در هفده سالگی به عنوان دلقک به گروه طنز"فرد کارنو" (Fred Karno) پیوست و ستاره نمایش های آن شد. او وگروه کارنو برای اولین تور آمریکا در سال ???? پا به آنکشور گذاشتند و در شهرهای مختلف نمایش اجرا کردند.

در این گروه، "استنلی جفرسون" (Stanly Jefferson) که بعدها بانام "استن لورل" معروف شد با چاپلین هم بازی بود. "استنلورل" به انگلستان برگشت اما چاپلین که شیفتهیآمریکا، پیشرفت سریع و محیط شادش شده بود در آن کشور ماند. سهسال بعد کارگردان جوانی به اسم "مک سنات" (Mack Sennat) بازیچاپلین را دید و به او پیشنهاد کرد با استودیویفیلمسازیاش "کی استون" همکاری کند. چاپلین برخلاف میلیباطنی و ابتدا بیش تر به خاطر حقوقش قبول کرد و به این ترتیب واردهالیوود شد. مسیر حرفهای او از ???? تا ???? در استودیوهای مختلف "کیاستون" شروع شد، جایی که خیلی زود هنر و صنعت فیلمسازی را فراگرفت. چارلی چاپلین در اولین فیلم هایش که توجهچندانی را جلب نکرد مثل همه بازیگرها، ظاهری معمولی داشت تااینکه خیلی اتفاقی ترکیبی از شلوارهای گشاد و کفشهای بزرگ،کت تنگ و کلاه لبهدار را امتحان کرد که به نظرش عالی رسید وتبدیل به همان شخصیت دوست داشتنی شد که همه میشناسند و با آن به اوجشهرت رسید.

اولین سال فعالیتش برای "سنات" فیلمهای کوتاه زیادی ساخت که بسیارموفق بودند. تصویری که امروز از چاپلین از یادها مانده،محصول همین دوره است. در سال ???? او قراردادی با شرکت فیلمسازیMutual بست تا دوازده فیلم کوتاه کمدی بسازد و تمام آنها را در طول یکدوره هجده ماهه تهیه کرد. چاپلین بعدها گفت که زمانفعالیتش در این شرکت شادترین دوره کاریاش بوده و تجربیات زیادی هم کسبکرده است. به دنبال آن استودیوی اختصاصی و کمپانی تولید فیلمخودش را در هالیوود سال ???? راهاندازی کرد و این باعث شد تا حد زیادیکنترل مالی و هنری محصولاتش را شخصاً به عهده بگیرد. با استفادهاز همین استقلال که به تدریج بیش تر میشد، زیباترین صحنهها را خلق کردکه خارج از محدوده? زمان همیشه تأثیر گذارند و پیامی کهپشت ظاهر سرگرم کننده آنها نهفته است انگار درهیچ برههای از تاریخ کهنه نمیشود.

در سال ???? او "ولگرد" افسانهایاش را خلق کرد، اولین کمدی تلخ وشیرین او با پایانی باز که در آن قهرمان خانه به دوش قصه، تنها وناکام در عشق به شیوه? مخصوص خودش قدم میزند. چنین شخصیتی باویژگیهای ظاهری و خصوصیات اخلاقی ویژهاش به نوعی در فیلم هایبعدی چاپلین هم حضور دارد. آوراگی و دربدری کهچاپلین هنگام کودکی تجربه کرده بود مایه اصلی فیلم هایاجتماعی تند وتیز او را تشکیل میداد. او در سن کم علاوه بر این کهزندگی در نوانخانهها را تجربه کرده بود، بارها مجبور شد کنارخیابان بخوابد و در آشغالها دنبال غذا بگردد. شاید به خاطر همینتجربههای تلخ شخصی است که بازی او در این قالب تا این حدباورپذیر است. در سال ???? چاپلین همراه با همکارانشمثل "مری پیکفورد" (Mary Pickford)، "داگلاس فیربنکز"(Douglas Fairbanks) و "دی گریفیت" (D.Griffith)، اتحادیههنرمندان را بنیانگذاری کرد که تا اوایل دهه پنجاه رئیس آنبود.

این اتحادیه با این هدف تشکیل شد تا از افزایش قدرت سرمایهگذاراندر توسعه استودیوهای هالیوود جلوگیری شود. این حرکت، آزادیچاپلین و فیلمسازان همفکر او را تثبیت میکرد. در آن دورانچاپلین دیگر ستاره بینالمللی بود که فیلم هایش مثل"مهاجر"، (????)، "کودک" (????) و "روز دستمزد" (????) موفقیتهایتجاری شگرفی کسب کرده بودند. چاپلین درباره فیلم مهاجرگفت "هیچ کدام از دیگر فیلم هایی که ساختهام بهاندازه? این یکی خودم را متأثر نکرده است". "مهاجر" کمدی فوقالعادهایاست که احتمالاً بیشتر با صحنهای از آن در یادها مانده است که در آنمهاجران به مجسمه آزادی خیره میشوند. از آن موقع تاکنون این صحنهبارها در فیلمهای مختلف تقلید شده است. یکی از این نمونهها در فیلم"پدرخوانده ?" (????) ساخته? فرانسیس فورد کاپولا وجوددارد. هنر چاپلین هیچ جا بهتر و واضحتر از این صحنهمشخص نمیشود.

اولین کمدی بلند چاپلین و شاهکار او "کودک" بود؛ فیلمی بهیاد ماندنی که در آن ولگردی، بچه گمشدهای را پیدامیکند و میخواهد او را بزرگ کند. واضح است که فیلم کودک ازداغدیدگی خود چاپلین هم سرچشمه میگرفتچون اولین پسر او چند روز بعد از تولد و چند هفتهقبل از شروع ساخت این فیلم مرده بود و شاید این موضوع روی تلخی فضایفیلم نادانسته تأثیر گذاشت ولی کمبود عواطف و نگرانیهایاجتماعی را استادانه به تصویر میکشد. در این اپیزود،چاپلین ولگردی است که از بچه? بیخانمانی، با بازیحیرت انگیز بازیگر چهارساله "جکی کوگان" (JakieCoogan) مراقبت میکند.
در یکی از بهترین صحنههای ساخته? چاپلین و شاید حتی تمامدوران فیلم صامت، چارلی در تعقیب ماشینی که بچه را بهپرورشگاه میبرد، با تمام قدرت روی سقف خانه میدود ونمیخواهد از او جدا شود. پشت طنز سیاه این صحنه، احساسی لطیفپنهان است.

در آن سال ها، کودکان مهاجر و آواره حاصل از جنگ جهانی اول درخاطره همه مردم بودند. همین طور کسانی که برای عزیزان از دست داده خوددر جنگ داغدار بودند و یا به هر شکلی جنگ سرنوشتشان را واردمسیر تازهای کرده بود از فیلم "کودک" بسیار استقبال کردند. زندگیافرادی مثل چاپلین، امروزه به وسیله دانشمندان علوم اجتماعیمطالعه میشود. آن ها دریافتهاند کودکانی که در معرض بیخانمانی و بهتبع آن، تنشهای اجتماعی قرار میگیرند همگی به سرنوشت واحدیدچار نمیشوند. در حالی که بعضی از آنها در آینده قشرآسیبپذیر جامعه را تشکیل میدهند، برخی دیگر از اینبچهها مثل چاپلین زیرک و مبتکر میشوند.

چارلی چاپلین با این که در کار حرفهای خود روز به روزموفقتر میشد ولی زندگی خانوادگیاش دستخوش ناملایمات بود. دوازدواج نخست او به جدایی ختم شد اولین بار با بازیگری بنام"میلدرد هریس" (Mildred Harris) و بار دوم با بازیگر دیگری،"لیتا گری" (Lita Grey) ازدواج کرد. بعد از مدتی با"پائولتا گادارد" (Paulette Goddard) که در فیلم "عصر جدید"بازی میکند ازدواج کرد که بعد از آن که هر دو به موفقیت و شهرت بیشتریرسیدند از هم جدا شدند. چهارمین ازدواجش در سال ???? با "اونااونیل" (Oona Oneil) دختر نمایشنامه نویس معروف "ایگن اونیل" باثباتترین بود که تا زمان مرگش ادامه پیدا کرد. "اونا اونیل"بعد از مدتی هنرپیشگی را رها کرد و شاید همین، باعث دوامازدواج آنها شد چون چاپلین برخلاف ازدواج هایگذشتهاش این بار همسرش را رقیب خودش نمیدید. چارلیچاپلین و اونا اونیل هشت فرزند داشتند. یکی از آنها"جرالدین چاپلین" است که حرفه والدینش را در پیشگرفت و مهمترین نقشی که ایفا کرده در فیلم "دکتر ژیواگو"(????) ساخته "دیوید لین" (David Lean) در نقش تانیا است.